Maleise Nimmerzat

1 m

Het dieet van de melkachtige ooievaar is divers. In Maleisië lijkt de kern van het dieet te bestaan uit mudskippers van Periophthalmus en Gobiidae met een lengte van 10–23 cm; hoewel meerval Arius spp. kan een belangrijke voedingscomponent zijn in Zuid-Sumatra. Andere prooien die uit Zuid-Sumatra zijn geregistreerd, zijn onder meer melkvis, reuzenslurf (Periophthalmodon schlosseri), harder soorten Moolgards en Chelon, paling meerval Plotosus canius, viervingerige draadvin Eleutheronema tetradactylum en Chinese zilver pomfret Pampus chinesis. Slangen en kikkers worden naar verluidt ook als voedsel genomen, vooral om aan jonge dieren te voeren. Ouders voeren nestvogels grote vissen, paling en mudskippers tot 20 cm lang. In Sumatra was de langwerpige mudskipper Pseudapocryptes elongates de meest voorkomende prooi die in nesten werd gevonden. Andere prooien die in nesten worden gevonden, zijn de Indische garnaal en een clupeid vissoort Thryssa dussumieri. De jongeren eten gulzig; kleine jongen tot twee weken oud kunnen maximaal vier keer in twee uur door de moedervogel worden gevoerd, maar oudere jongen minder vaak. Omdat de voeding begint voordat alle jongen zijn uitgekomen, zijn de jongste (en kleinste) kuikens competitief benadeeld en sterven ze gewoonlijk van de honger, vooral omdat de moedervogel het voedsel niet gelijkelijk over het broed lijkt te verdelen. Bij hoge temperaturen brengen volwassenen soms water naar het nest en kwijlen het van hun rekeningen over de nestvogels om af te koelen en te drinken. Melkachtige ooievaars lijken commerciële garnalen ook als voedsel te gebruiken. Actieve garnalenvijvers gaan meestal drie maanden mee voordat ze worden gedroogd, waarna de resterende garnalen op de bodem worden blootgelegd als het waterniveau afneemt, en melkachtige ooievaar en andere steltlopers zich voeden met de overgebleven garnalen. Een dergelijk voedingsvoordeel zou in toenemende mate beschikbaar kunnen worden naarmate de aquacultuur op het land in Kuala Gula uitbreidt. Op Java wordt ook gerapporteerd dat ze zich voeden met visvijvers, vooral na het droge seizoen, wanneer het water is afgenomen om moddervlakten te ontdekken die geschikt zijn voor hun voeding. Deze door de mens veroorzaakte omgevingen kunnen het fokken echter nadelig beïnvloeden. De dagelijkse voedselinname van de melkachtige ooievaar wordt geschat op 630 g nat gewicht, dat binnen twee uur kan worden bereikt bij maximale foerageerintensiteit. Bij deze ooievaar zijn verschillende voedingsmechanismen opgemerkt. Echter, zoals in andere Mycteria, lokaliseert en vangt de melkachtige ooievaar prooien voornamelijk door tastzin, meestal door het tasten van de snavel of het direct tasten van de snavel. Omdat voedsellocatie voornamelijk tactiel is, is foerageren het meest efficiënt bij hoge prooiconcentraties. De tastmethode bestaat uit langzaam door ondiep water lopen met de gedeeltelijk open snavel ongeveer driekwart in het water. De ooievaar sluit snel zijn onderkaken wanneer een prooi-item de betasten raakt, heft zijn kop op en slikt het item snel heel door na wat gewoel. Na het inslikken van een grote vis kan de ooievaar een minuut rusten voordat hij weer gaat foerageren. Als alternatief kan de vogel passief aan de waterkant staan met zijn halfopen snavel gestaag ondergedompeld in het water waar golven aanwezig zijn, zodat het water door de onderkaken van de vogel stroomt. De melkachtige ooievaar trekt ook soms zijn snavel door het water in een boog van links naar rechts wanneer hij staat of loopt, totdat de snavel een prooi raakt. Een andere veel voorkomende tactiele voedermethode bij deze ooievaar is het direct aftasten van zijn snavel rond diepe gaten in de modder. Met gedeeltelijk open onderkaken, voegt de vogel 5 tot 32 seconden per gat in en trekt hij zijn snavel gedeeltelijk uit de modder. De snavel wordt vaak driekwart van de snavellengte in de modder gestoken, maar soms langs de volle of tot aan de ogen. Andere foerageermethoden die bij deze ooievaar worden waargenomen, zijn mechanismen voor het hoeden van prooien die typerend zijn voor andere Mycteria-soorten. Een daarvan is het roeren van de voet, waarbij de ooievaar op één been staat en de rivierbedding verstoort met de voet van het andere been; die prooien in het water kunnen verdrijven van plaatsen die niet toegankelijk zijn voor de ooievaars. Melkachtige ooievaars foerageren ook in kuddes met een hoge prooidichtheid, waarbij ze coöperatief vissen in ondiep water spoelen om ze naar hun halfopen rekeningen te leiden; zoals is waargenomen in Java. Melkachtige ooievaars voeden zich ook vaak in aggregaten naast andere waadvogelsoorten zoals mindere adjudant en zilverreigers. Deze ooievaar detecteert af en toe een waterprooi door direct visueel te zoeken. Tijdens en na het lokale regenseizoen, dat duurt van november tot maart, foerageren individuen blijkbaar in grote aantallen in de ondergelopen rijstvelden; en een lager aantal individuen dat aan de kust wordt waargenomen, kan de gunstigere voedingsomstandigheden verder landinwaarts weerspiegelen. Er zijn regelmatig waarnemingen gedaan langs de Batang Hari-rivier, 50 km van de kust. Tijdens het fokken foerageren jongeren vaak in de buurt van de broedkolonie in ondiepe mangrovepoelen met een hoge vissendichtheid.

Het bereik van de melkachtige ooievaar is beperkt tot Zuidoost-Azië, waar het op grote schaal maar fragmentarisch wordt verspreid. Het komt voor in Sumatra (zijn wereldwijde bolwerk), Java, Sulawesi, Oost-Maleisië, Cambodja, Zuid-Vietnam (waar het waarschijnlijk grotendeels is gekoloniseerd na de oorlog van 1963–1975), Bali, Sumbawa, Lombok en Buton. Het kwam van oudsher voor in Zuid-Thailand, maar is hier nu waarschijnlijk uitgestorven. Een perfect volwassen mannelijk melkachtig ooievaars exemplaar uit Setul op het schiereiland Thailand uit 1935 werd later gevonden tussen de collecties van de Zoological Reference Collection aan de National University of Singapore, wat suggereert dat de soort hier vroeger woonde. Het ontdekte exemplaar was de eerste en waarschijnlijk ook de laatste melkachtige ooievaar die vanuit Thailand werd gemeld, hoewel deze ooievaar waarschijnlijk nog af en toe Thailand bezoekt als een zwerver. Het is ook elders naar landen als Bali en Sumbawa zwerver, en is woonachtig op Sumatra, Java en Sulawesi (allemaal binnen Indonesië). De melkachtige ooievaar werd voor het eerst gemeld op Sulawesi toen daar in 1977 een groep van vijf ogenschijnlijk inwonende individuen werd waargenomen. Het eiland Madura kan ook een belangrijke populatie ondersteunen nadat er in 1996 170 personen waren waargenomen. De melkachtige ooievaar varieerde eerder in heel Zuidoost. Azië. Het was bijvoorbeeld vroeger wijd verspreid langs de kusten van het Maleisische schiereiland, maar is nu beperkt tot Matang Mangrove Forest in Perak. De melkachtige ooievaar is in zijn hele verspreidingsgebied voornamelijk een laaglandkustsoort; waar het leeft in mangroven, zoetwater- en turfmoerassen en estuaria. De enige bewezen kweekgegevens zijn echter gerapporteerd van mangroven die grenzen aan de voedergronden. Het foerageert op wadplaten, in ondiepe zout- of zoetwaterpoelen, zoetwatermoerassen, visvijvers, rijstvelden; en op backswamps langs rivier uiterwaarden tot 15 km van de kust. De vereisten voor het broedgebied van de melkachtige ooievaar zijn uitgestrekte en ongestoorde mangrovebossen (en waarschijnlijk ook rivierachtige of droge gebieden) met daarachter hoge, uitstekende bomen; en ondiepe poelen in het bos waar jongeren kunnen foerageren. De hoge bomen worden ook gebruikt om uit te rusten, en er zouden voldoende individuele ledematen moeten zijn om op te stijgen. Bij gebrek aan dergelijke geschikte bomen zijn door de mens gemaakte alternatieven voorgesteld, zoals wagenwielen die op palen zijn gemonteerd. Op het schiereiland Maleisië is de melkachtige ooievaar meer exclusief marien dan de aangeboren geschilderde ooievaar. De reeksen van de twee soorten overlappen elkaar echter in de moerassige vlaktes van Cambodja, waar ze waarschijnlijk dezelfde habitats gebruiken.