Scopus umbretta umbretta

Deze soort voedt normaal gesproken alleen of in paren, maar voedt soms ook in grote kuddes. Het is een generalist, hoewel amfibieën en vissen het grootste deel van zijn dieet uitmaken. Het dieet bevat ook garnalen, insecten en knaagdieren. Het soort voedsel dat ze nemen, lijkt per locatie te verschillen, met klauwkikkers en kikkervisjes als belangrijke onderdelen van het dieet in Oost- en Zuid-Afrika en kleine vissen zijn bijna de enige prooi die in Mali wordt gevangen. Omdat het bereid is om een breed scala aan voedselproducten te nemen en ook een zeer kleine prooi te nemen, is het niet beperkt in middelen en voedt het slechts een deel van de dag. De gebruikelijke manier van jagen is om in ondiep water te lopen op zoek naar een prooi. Prey is afhankelijk van de omstandigheden anders gelokaliseerd; als het water helder is, kan het op zicht jagen, maar als het water erg modderig is, tast het zijn open snavel af in water of modder en sluit het af. Het kan één voet tegelijk op de bodem schuifelen of plotseling zijn vleugels openen om de prooi uit de schuilplaats te spoelen. In modder gevangen prooi wordt geschud voordat het wordt ingeslikt om het schoon te maken, of indien beschikbaar, wordt het naar helder water gebracht om dit te doen. De soort voedt zich ook tijdens de vlucht. Een vogel vliegt langzaam laag over het water met bengelende benen en zijn hoofd naar beneden kijkend, dan dompelt hij zijn voeten naar beneden en zweeft even wanneer de prooi wordt waargenomen. De prooi wordt vervolgens met de rekening weggerukt en tijdens de vlucht ingeslikt. Deze manier van jagen kan zeer succesvol zijn, waarbij één vogel 27 prooien op 27 van de 33 pogingen tijdens een sessie van 45 minuten. Het is ook opportunistisch en voedt zich met zwermende termieten wanneer ze hun huwelijkse vluchten uitvoeren, waarbij ze in vijf minuten maar liefst 47 alaten (vliegende termieten) wegrukken. Deze soort foerageert naar insecten die worden gespoeld door grazend vee en buffels, op een vergelijkbare manier als zilverreigers, en is waargenomen bij het vissen op de rug van nijlpaarden. Het is ook geregistreerd als voer in combinatie met gestreepte mangoesten; Toen een bende mangoesten op kikkers in gedroogde modder aan de rand van een plas water begonnen te jagen, woonden een paar hamerkops de voedergroep bij en vingen kikkers op die aan de mangoesten ontsnapten.

De hamerkop komt voor in Afrika ten zuiden van de Sahara, Madagaskar en het zuidwestelijke kustgebied van Arabië. Het heeft ondiep water nodig om te foerageren en wordt aangetroffen in alle wetlandhabitats, inclusief rivieren, beken, seizoensgebonden poelen, estuaria, reservoirs, moerassen, mangroven, geïrrigeerd land zoals rijstvelden, savannes en bossen. In Tanzania is het sinds kort ook begonnen met het eten van rotsachtige kusten. In Arabië wordt het gevonden in rotsachtige wadi's met stromend water en bomen. De meeste zijn sedentair binnen hun territoria, die worden vastgehouden door paren, maar sommige migreren alleen in het natte seizoen naar een geschikte habitat. De soort is zeer tolerant ten opzichte van mensen en voedt en broedt gemakkelijk in dorpen en andere door mensen gecreëerde habitats.