Struisvogel

De struisvogel leeft over het algemeen in paren of kleine groepen van gemiddeld vijf volwassen dieren. Grotere groepen zijn vaak paartjes met een crèche jongen. Vaak zijn struisvogels tezamen met andere savannedieren als zebra's en antilopen te vinden. Dergelijke groepen zien roofdieren eerder aankomen doordat zij elkaars zintuigen aanvullen: struisvogels hebben een beter zichtvermogen, terwijl de hoefdieren een sterk ontwikkelde reukzin hebben. In het paarseizoen vechten de mannetjes met hun sterke poten om de vrouwtjes. Om vrouwtjes voor zich te winnen, voert het mannetje een baltsdans uit. Hij hurkt door zijn poten, spreidt zijn vleugels uit en zwaait zijn felgekleurde nek heen en weer. Het mannetje vormt vervolgens een harem van twee tot zeven (maximaal achttien) vrouwtjes. Een van deze vrouwtjes is het alfavrouwtje. Zij zal de eerste eieren leggen en samen met het mannetje de broedzorg op zich nemen. De lager geplaatste vrouwtjes broeden niet. Het dominante paar wisselt het broeden van elkaar af: het mannetje neemt vaak de nachtdienst. Mocht een roofdier nabij een nest komen, kan een struisvogel opmerkelijk gedrag vertonen, namelijk met de nek languit op de grond liggen om zo minder op te vallen. Het gezamenlijke nest is vrij eenvoudig; het bestaat vaak uit niet meer dan een stuk geschraapte grond. De vrouwtjes leggen elk zo'n 10-15 witte eieren in het nest. Een struisvogelnest bevat daardoor vaak veertig of meer eieren: het record staat op 78. Het broedende dier kan echter slechts ongeveer twintig eieren bedekken, waardoor veel eieren niet uitkomen. Het alfavrouwtje rolt daarom de eieren van andere vrouwtjes naar de rand, zodat in ieder geval haar eieren uitkomen. De niet uitgekomen eieren worden uiteindelijk gegeten door jakhalzen en hyena's. De eieren van de struisvogel zijn groter dan die van ieder ander dier: ze hebben een grootte van 15 bij 12 centimeter en een gewicht van 1,3 kg. Hierdoor is de dooier van het struisvogelei ook de grootste cel van het gehele dierenrijk (als het net bevrucht is). De eieren worden uitgebroed gedurende 40 tot 45 dagen. De jongen zijn nestvlieders, die drie dagen na het uitkomen het nest verlaten en zich verzamelen in een grote crèche, die wordt beschermd door het dominante paar. Bij ontmoeting met een ander paar met jongen zal een gevecht volgen, waarna het winnende paar de crèche van het andere paar overneemt. Op deze manier kunnen groepen ontstaan van soms wel honderd tot driehonderd dieren. Na negen maanden tot een jaar breekt deze crèche op en zijn de dieren zelfstandig. De struisvogel is na drie tot vier jaar geslachtsrijp. De struisvogel kan wel 30 tot 40 jaar oud worden.

De struisvogel kwam oorspronkelijk voor in het grootste deel van het Afrikaanse vasteland (uitgezonderd de Sahara en de regenwoudgordel) en Arabië. Tegenwoordig is de soort vooral te vinden in de Sahel, ten zuiden van de Sahara, in Oost-Afrika en het zuidwesten; ten noorden van de Sahara en in het Midden-Oosten is de soort inmiddels uitgestorven. De struisvogel komt voornamelijk voor in open, halfdroge savannes, kortegraslanden, struikgebieden, halfwoestijnen en woestijnvlakten. Zij zijn niet afhankelijk van waterbronnen. Er worden enkele ondersoorten onderscheiden, die in verenkleed en grootte licht tot vrij sterk van elkaar verschillen. S. c. camelus – van zuidelijk Marokko en Mauritanië tot zuidelijk Egypte en noordelijk en westelijk Ethiopië, Kameroen en noordelijk Oeganda. † S. c. syriacus – Syrië en de Arabische woestijnen. S. c. massaicus – zuidelijk Kenia en centraal Tanzania. S. c. australis – zuidelijk Afrika. S. c. molybdophanes, de Somalische struisvogel – van Somalië, Ethiopië en noordelijk Kenia. Deze laatste ondersoort staat als aparte soort op de IOC World Bird List.

De populatie wilde struisvogels is de afgelopen 200 jaar drastisch afgenomen, met de meeste overlevende vogels in reservaten of op boerderijen. Het bereik blijft echter erg groot (9.800.000 vierkante kilometer (3.800.000 vierkante mijl)), waardoor de IUCN en BirdLife International het als een soort van minste zorg behandelen. Van zijn 5 ondersoorten is de Arabische struisvogel (S. c. Syriacus) rond 1966 uitgestorven en de Noord-Afrikaanse struisvogel (S. c. Camelus) is gedaald tot het punt waar hij nu is opgenomen in CITES-bijlage I en sommigen behandelen het als ernstig bedreigd.